Ulu sözü dinlemeyen uyuyakalır, demiş atalarımız. Aslında ataların sözüne kulak verince neler dememişler ki? Bir tek ölmez otunu bulamamışlar sanki. Ölümden gayrı her derde derman bir söz illaki söylemişler.Kaşgarlı Mahmut / Divan-ı Lügati’t Türk - Emgek eginde kalmas. (Sıkıntı ebedîyen sırtda kalmaz.)
- Kutsuz kuyugka kirşe kum yağar. (Kısmetsiz kişi kuyuya girse kum yağar.)
- Ot tese ağız köymes. (Ateş demekle ağız yanmaz.)
- Erdem başı tıl. (Faziletin başı dildir.)
- Ermegüğe eşik art bolur. (Tembele eşik dağ geçidi olur.)
- Eyğü er süñüki erir atı kalır. (İyi kişinin kemiği erir, adı kalır.)
- Yüzge körme erdem tile. (Kişide yüz güzelliği değil fazilet ara, dile.)
- Aş tatıgı tuz yogrın yemes. (Yemeğe tad veren tuzdur ama tuz çanakla yenmez.)
- Yatnıñ yaglıg tiküsinden, öznüñ kanlıg yuyruk yeğ. (Elin yağlı lokmasından kendinin kanlı yumruğu yeğdir.)
Edip Ahmet Yükneki / Atebetü’l Hakâyık - Sözüm munda kalur barur bu özüm (Vücudum gider, sözüm burada kalır.)
- Bu til başıktursa bütmez büter ok başı (Ok yarası kapanır fakat dilin açtığı yara kapanmaz.)
- Köni söz asel teg bu yalgan basal (Doğru söz, bal; yalan söz, soğan gibidir.)
- Ağız til bezeki köni söz turur. (Ağzın ve dilin ziyneti doğru sözdür.)
Güvâhî / Pendname - felek tīġı yürek ṭoġraġan olur kişi ḳorḳduġına uġraġan olur. (Korktuğun başına gelir.)
- bir almayı yuḳaru atṣañ iy yār inince ġāfil olma iş var. (Elmayı havaya at, düşünceye kadar Allah kerim.)
- gerek žulmetde vü ger ışıġuñda çıḳar olan naṣībüñ ḳaşıġuñda. (Kısmetinde ne varsa kaşığında o çıkar.)
- dimişler ulūlar bunı böyle ḳayırmaz egri otur ṭoġru söyle. (Eğri oturalım, doğru konuşalım.)
Yusuf Has Hacip / Kutadgu Bilig - ukuş körki til ol bu til körki söz kişi körki yüz ol bu yüz körki köz. (Aklın süsü dil, dilin süsü sözdür; kişinin süsü yüz, yüzünün süsü gözdür.)
- bu edgü kılu tur ay edgü kişi karımaz bolur edgü mengü yaşı. (Ey iyi insan, iyilik yapmaya devam et; iyilik yaşlanmaz, onun ömrü ebedidir.)
- örüng süt bile kirse edgü kılık ölüm tutmagınça evürmez yorık. (Eğer iyilik ananın ak sütü ile insanın ruhuna girerse, o kişi ölünceye kadar doğru yoldan çıkmaz.)
Kaynaklar: Ekrem Demir -Atebetü’l Hakâyık’ta Geçen Deyimler, Atasözleri ve Özdeyişler Zekeriya Batur, İsmail Gölcü – Kutadgu Bilig’te Anlatımı Güçlendiren Materyaller: İkna Etme Teknikleri Dilek Erenoğlu – Güvâhî’den Günümüze Atasözleri ve Deyimler
|
