ADI HALA MEÇHUL

arihi şahsiyetler içinde Mustafa Kemal Atatürk, hayatının ve tarihi kişiliğinin her yönüyle ele alındığı eserlerin başrolü olmakla birlikte, son zamanlarda ticari kaygıların konusu olmaya başlamasını da kaygı verici bulmaktayız.

Son yıllarda tarihi eserlerin özellikle biyografi-monografi tarzı eserlerle ele alındığını görmekteyiz. Bu yönelimin altında tarihi şahsiyetlerin kulaktan dolma bilgilerle toplumun zihninde varlığını sürdürmesi ve bu şahsiyetler hakkında yeni bilgilere ulaşılmasının etkili olduğunu düşünmekteyiz.

Tarihi şahsiyetler içinde Mustafa Kemal Atatürk, hayatının ve tarihi kişiliğinin her yönüyle ele alındığı eserlerin başrolü olmakla birlikte, son zamanlarda ticari kaygıların konusu olmaya başlamasını da kaygı verici bulmaktayız.

Bir şahsiyetin, özellikle ülkemiz için önemli bir şahsiyetin hayatını ele alan eserlerin, kaynakça açısından sağlam belgeler ışığında ele alınmasının elzem olduğunu belirtmeliyiz. Elimizdeki eser bu yönüyle diğer eserlerden farklı bir konuma sadece yazarının ismi ve birikimi ile öne geçtiğini ifade edebiliriz.

İlber Ortaylı Mustafa Kemal Atatürk'ü bulunduğu şartlar içinde ele alırken, aynı zamanda tarihi kişiliğin bulunduğu şartların da en az kişi kadar önemli olduğunu bize hatırlatıyor. Belgelerin gölgesi altında sağlam bir Mustafa Kemal profili sunmaya çalışıyor.

Doğumundan eğitimine, üniforma hayatından devlet erkanına geçişe kadar her aşamasıyla Mustafa Kemal’i ve çevresini ele alıyor. İttifakları, itilafları, kararlı ve kararsız pozisyonlarını belgeler eşliğinde ortaya koyarken, yazarın bu durumlarla ilgili yorumlarını da görebilmeniz mümkündür. Ayrıca İlber Hocanın, Afet İnan ve Mustafa Kemal’in ordusundaki er ve çavuşları dinleyip bu görüşmelerden çıkardığı notları kullanması da eseri daha güçlü kılan bir başka yönüdür.

Eser temiz bir dille, kronolojik akışa müdahale etmeden fakat hikayemsi bir tarzı da benimsemeyerek bir bilimsel üst eser olduğunu size kabul ettiriyor. Yer yer sıkıcı tekrarlar olsa da İlber Hocanın bu yerleri tekrarında "bir ehemmiyet mutlaka vardır" düşüncesiyle baktığımızı da belirtmeliyim.

Sekiz ana bölüm ile eser size takdim ediliyor. İmparatorluğu Dirilten Nesil ile başlayan eser, Atatürk’ün asker olma isteğini ele alırken, sonrasında 1. Dünya Savaşının bir resmini sunuyor okurlara. Milli Mücadele yıllarında Mustafa Kemal’in rolüne değindikten sonra, sırasıyla Cumhuriyet tecrübesi, İnkılablar dönemi ve Reis-i Cumhur olarak Mustafa Kemal anlatılıyor. Son olarak Büyük Adam: Atatürk bölümünde bütün bir serencamın özeti sunulmuş oluyor.

Eserde fotoğrafların da hayli yekün tuttuğunu, Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarının fotoğraflar diliyle de anlatımının ön plana alındığını söyleyebiliriz. Fotoğraf çektirmeyi seven bir Atatürk'ün biyografisini süsleyecek olan fotoğrafların, eserde yer almaması büyük bir eksiklik olacaktı. Bu yüzden fotoğrafların varlığı eseri daha anlamlı kılmıştır.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün siyasi dehası, silah arkadaşlarıyla münasebeti ve bulunduğu şartları analiz edebilme gücünü yansıtan eserin en önemli tarafının, övgü-yergi ikileminden uzak bir çizgide kendisini tutmaya çalışması olarak ele alabiliriz. Her eserin mutlaka zayıf yönleri vardır, bu eserin de en zayıf yönü İlber hocanın Mustafa Kemal Atatürk hakkındaki bazı iddialarla ilgili açıklamada bulunma ihtiyacı hissetmesidir. Duygusallığın ağır bastığı yerlerde bilimsel duruşundan ödün verdiğini belirtmeliyiz.

Buna rağmen çoğu ihtilaflı konuya girmemesi, şaşırtıcı olsun diyerek doğru-yanlış demeden cümleleri ardı ardına sıralamaması, özel konuların özel olarak kalması gerektiğini belirten yapısıyla eseri güçlü bir eser olarak tanımlayabiliriz.

Özel baskısının, fiyatının, yayınevinin ve çalışanların reklam yapılmasından ziyade, eseri kaleme alan İlber Ortaylı'nın, eserin içeriğinin ve kurgu yapısının konuşulmasının Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ü tanımak isteyenlere daha yararlı olacağını düşünüyoruz.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk

İlber Ortaylı

Kronik Yayınları

480 Sayfa

Yorumlar