ADI HALA MEÇHUL

Ayşenur Tanrıverdi'nin on iki hikâyeden oluşan Yeryüzünün Derinliklerinde Olup Bitenler eseri de postmodern bir anlayışla kaleme alınmıştır.

Postmodernizm, modernizm sonrası, modernizm ötesi anlamına gelmektedir. Aynı paradigmal çerçeveyi ya da uygarlık düzlemini paylaşmakla beraber, modernliğe ve onun düşünce tarzı modernizme yapılan içsel eleştiri ve alternatif geliştirmeye yönelik çabaların tümüdür. Felsefe, bilim, sanat, mimari, şiir ve sosyal yaşamın değişik alanlarından modernizmi eleştiren, sorgulayan, reddeden anlayış, düşünce ve oluşumlara bu ad verilmektedir.

Ayşenur Tanrıverdi'nin on iki hikâyeden oluşan Yeryüzünün Derinliklerinde Olup Bitenler eseri de postmodern bir anlayışla kaleme alınmıştır.

Postmodern eserlerde görülen zamansal bozulma hikâyelerinde gözlenebilmektedir. Yazar doğrusal olmayan zaman çizelgelerini ve anlatı tekniklerini kullanmıştır.

Hikâyelerde büyülü bir gerçekçilik söz konusudur. İmkânsız veya gerçekçi olmayan olaylar, gerçekçi olan bir anlatıya girmektedir. Neyin gerçek ve neyin kurgusal olduğu açıkça tanımlanmaksızın kurgusal olaylarla karıştırılmaktadır. "Bisküviniz Bayım” adlı ilk hikâyesinde yazar, Selim Bey'in yağmurdan kaçarken girdiği lokantada garson Selma Hanım ile yaşadığı diyalog ve kahramanın duygu, düşünce ve hisleri anlatılırken bir çocuğun ayağı takılarak düşmesi anıyla okuyucuyu kurgusal bir rüyaya sürüklemektedir.

Yazar, metnini fantastik öğelerle süslerken dinden, tarihten, mitolojiden ve folklordan yararlanmakta, birçok malzemeyi bir arada sunmaktadır. Hikâyelerde zaman çizgisel olmak yerine görecelidir ve atlamalıdır. Atlamalar, geriye dönüş (flashback) zamandan sıçrama teknikleri sıklıkla kullanılmaktadır.

Postmodern anlatı da yazarın / yazar anlatıcının varlığı sürekli hissettirilir ve anlatılanın kurgu ve uydurma olduğu özellikle vurgulanır. Kitaptaki hikâyelerde yazar / yazar anlatıcı metnin içindedir, olaya ve kişilere dair yargılar da bulunur ve kimi davranışları onaylar, kimilerini eleştirirken okuyucuyla dialog halindedir.

Postmodern hikâyelerinde yazar çoğulculuk öğesini de kullanmaktadır. Sürekli devinim halinde olan yaşamdan birbirleriyle çelişen, çatışan değerlerin ortak paydasını alan Tanrıverdi onlardan yeni bir dünya yaratmaktadır. Madde- anlam, ruh-beden, fizik-metafizik, soyut-somut, hayat-ölüm, gerçek-kurmaca karşıtlarının sergilendiği geniş yelpazede karşıtların yarattığı kaotik yapıdan yeni bir dünya kurmaktadır.

Hikâyelerde postmodern metinlerin özelliklerinden parçacılık öğesi de kullanılmaktadır. Gerçek ve kurmaca düzlem iç içe geçmiştir. Kahramanların iç dünyası bilinç ve bellek yolculukları yapmaktadır. Burada hayaller, rüyalar, anılar, çağrışımlar, simgeler vb. yer almaktadır. Gerçek ile kurmaca sürekli yer değiştirmektedir. “Uzaktan Gelen Sesler” hikayesinde bir gün mutfağın ampulünü değiştirirken kalp krizi geçiren ve ölen, sonrasında enkarne olarak yaşadığı evin yanı başındaki tarlaya korkuluk olarak gelen kahramanın yaşadıklarını, duygularını anlatmaktadır. Yazar hikâyeyi anlatırken hayat-ölüm, ruh-beden üzerine sorgulamalar yapmaya itmektedir. Bir yandan da reenkarnasyon fikri ile Yeniçağ (New Age) öğretilerine göz kırpmaktadır.

Hikâyelerin başında ve içinde Charles Baudelaire, Shakespeare,Jorge Lois Barges’e, Sabahattin Ali'ye atıflar yapılmaktadır. Böylece başka eserlere atıflar yapan yazar, postmodern anlatının öğelerinden kolaj yöntemini kullanmaktadır. Aynı zamanda kendinden önceki yazılı, sözlü öteki metinlere göndermeler yapılması, postmodern edebiyatının metinler arası özelliğini kullanıldığını göstermektedir.

Öykü anlatıcısı öykünün doğru gerçek olduğunu iddia etmiyor. Tam tersine öykünün kurmaca karakterlerinin altını çiziyor. Okur öyküleri kurmacanın iç içe geçtiği birinin öteki içinde eriyen yapısını bilerek okumalıdır. Okuyucu metni okurken imge, motif, oyun, anıştırma veya olaydan bağımsız bir taklitle geçmiş zaman anılarına ya da fantezilerine kayan veya gelecek zamanı da bilincinde tüketen yazarın kurmaca evrenine dalmaktadır. Bu anlamda hikayeler kitabının adıyla da örtüşmektedir.

Yeryüzünün Derinliklerinde Olup Bitenler

Ayşenur Tanrıverdi

h2o kitap

107 sayfa

Yorumlar